Tác động của việc điều chỉnh khung giá đất mới đến thị trường BĐS

Nhiều doanh nghiệp, người dân lo lắng giá đất sẽ tăng mạnh khi Bộ Tài nguyên – Môi trường trình Chính phủ dự thảo về khung giá đất. Theo đó, việc điều chỉnh thay đổi về khung giá đất trong giai đoạn mới (2020 – 2024) sẽ có tác động lớn đến thị trường bất động sản.

Thị trường đất nền ở TPHCM và các tỉnh lân cận trong năm 2019

Trong gần năm qua, bức tranh thị trường đất nền có những diễn biến trái chiều giữa thị trường TPHCM và tỉnh lân cận. Nếu trong năm 2018, đất nền TPHCM có mức độ tăng giá khoảng 30-40% trong vòng 1 năm thì bước sang năm 2019, mức tăng tính từ đầu năm đến nay ghi nhận ở ngưỡng trung bình 15% (tùy dự án, có dự án chỉ tăng 10% tính từ thời điểm tháng 1/2019). Lý do đất nền TPHCM “hạ nhiệt” do mức giá thứ cấp đã tăng mạnh trong khoảng thời gian trước đó.

Trong khi đó, sự biến động giá đất nền trên thị trường thứ cấp tại các tỉnh như Bình Dương, Long An, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu trong năm 2018 rơi vào khoảng 20-30% (tùy dự án). Từ đầu năm 2019 đến nay thị trường tỉnh vẫn chứng kiến sự biến động tăng giá trung bình từ 20-25%. Có nơi hiện dự án tăng đến 35% so với thời điểm mở bán đầu năm. 

Xem thêm các bài viết khác tại: Đất nền Bà Rịa – Vũng Tàu

Nguyên nhân là từ đầu năm 2019 đến nay, làn sóng nhà đầu tư dịch chuyển về tỉnh lân cận để săn đón các dự án mới trước bối cảnh thị trường đất nền TPHCM khan hiếm sản phẩm. Một phần lý do tăng giá thứ cấp khá tốt ở thị trường tỉnh cũng đến từ việc giá mua vào còn mềm nên biên độ gia tăng sẽ lớn hơn thị trường đất nền TPHCM.

Theo dự báo của các chuyên gia trong ngành, bước sang năm 2020 thị trường đất nền sẽ không có nhiều biến động về giá so với năm 2019. Mức tăng trung bình có thể vẫn ở ngưỡng 15% trong vòng một năm. Theo phân tích, đây là phân khúc đã có khoảng thời gian khá dài nóng sốt nên mức độ tăng giá cũng như khả năng hấp thụ sẽ cần thêm thời gian để trở lại mức ấn tượng. 

Đây cũng là phân khúc vẫn được dự báo tiếp tục hấp dẫn nhà đầu tư do biên lợi nhuận so với mặt bằng chung trên thị trường thì vẫn khá ổn. 

Xem thêm các bài viết khác tại: Đất nền thị xã Phú Mỹ

Điều chỉnh khung giá đất năm 2020

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ – Trưởng ban Chỉ đạo điều hành giá – vừa chỉ đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường khẩn trương hoàn thiện trình Chính phủ ban hành nghị định thay thế Nghị định số 104/2014/NĐ-CP quy định về khung giá đất, đảm bảo phù hợp với thực tế để UBND cấp tỉnh kịp thời xây dựng và công bố bảng giá đất vào ngày 1/1/2020 theo quy định của Luật Đất đai. Dự kiến, bảng giá đất áp dụng cho năm 2020 – 2024 tại Bình Dương tăng 45 – 95%; giá đất tại một số địa bàn tỉnh Quảng Ninh tăng lên tới 5 lần so với bảng giá cũ…

Mới đây khi xin ý kiến đóng góp vào tờ trình ban hành giá các loại đất trên địa bàn TP Hà Nội, áp dụng từ ngày 1/1/2020 đến 31/12/2024, UBND Hà Nội đã đề xuất tăng bình quân 30% giá các loại đất. Trong khi đó, Hiệp hội bất động sản TPHCM (HoREA) vừa có văn bản góp ý về khung giá đất giai đoạn 2019-2024 gửi UBND TPHCM và Bộ Tài nguyên và Môi trường, đề xuất khung giá đất mới sẽ giữ nguyên mức giá tối thiểu, mức giá tối đa thì tăng khoảng 1/3 so với hiện nay.

Xem thêm bài viết khác tại: Thị trường bất động sản Việt Nam Quý 3/2019

Theo quy định, cứ sau 5 năm, Nhà nước sẽ ban hành khung giá đất mới và công bố công khai vào ngày 1 tháng 1 của năm đầu kỳ. Năm 2020 chính là thời điểm phải có khung giá đất mới. Với chu kỳ 5 năm thì giá đất đã có nhiều thay đổi nên việc điều chỉnh giá đất là phù hợp tại thời điểm này.

Về mức tăng, thực tế hiện nay, giá đất giao dịch trên thị trường đã khác biệt rất lớn so với giá đất quy định trong bảng giá đất do UBND các tỉnh, thành phố ban hành. Khác biệt này đặc biệt thể hiện rõ ở hai thành phố lớn là Hà Nội và TPHCM.

Để thu hẹp khác biệt này, mỗi năm UBND các thành phố đều ban hành hệ số điều chỉnh giá đất để tính toán các nghĩa vụ tài chính liên quan đến đất đai. Đơn cử TPHCM vừa ban hành hệ số điều chỉnh giá đất mới nhất, trong đó hệ số điều chỉnh khu vực 1 lên đến 2.5 lần. Điều này có thể thấy khác biệt giữa quy định và thực tế lớn đến như thế nào.

Xem thêm bài viết khác tại: Phạt đến 1 tỷ đồng đối với hành vi lấn, chiếm và phân lô bán đất nền bừa bãi

Ảnh hưởng của khung giá đất đến thị trường bất động sản

Việc tăng giá đất trong bảng giá đất sẽ có tác động mạnh tới thị trường bất động sản. Trong đó ảnh hưởng trước tiên sẽ là vấn đề giá. Theo đó, với các dự án bất động sản nhà ở, tiền đất thường chiếm 10 – 15% giá thành. Khi giá đất tăng 30%, 95% và thậm chí có nơi tăng gấp 5 lần thì giá bán chắc chắn sẽ tăng theo.

Qua khảo sát cho thấy đối với một chung cư bình dân dưới 25 triệu đồng/m2 thì giá đất chiếm khoảng 2,5 – 3 triệu đồng/m2. Nếu khung giá đất tăng – chi phí đầu vào tăng thì giá bán khó có thể nói không tăng theo.

Đối với người bị thu hồi đất

Hiện tại, giá đất của Nhà nước hầu như thoát ly khỏi giá cả thị trường. Điều này sẽ dẫn đến bất cập khi thu hồi đất, khiến công tác giải phóng mặt bằng gặp khó khi giá đền bù quá chênh lệch với giá thị trường. Do đó, khung giá đất hiện tại chưa phản ánh đúng giá trị trường làm cho người bị thu hồi đất bị thiệt thòi và không đồng thuận. Bên cạnh đó làm cho công tác đền bù giải phóng mặt bằng chậm triển khai và dự án sẽ chậm đi vào hoạt động, là một tác nhân làm thu hẹp nguồn cung. Vì thế, khi thực hiện các dự án phát triển kinh tế xã hội, mặt bằng luôn là một trong những điểm nghẽn khiến các công trình chậm tiến độ.

Xem thêm bài viết khác tại: Các dự án đầu tư trọng điểm của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu năm 2019

Đối với chủ đầu tư

Nếu theo luật đất đai 2013, các dự án bất động sản có giá trị trên 30 tỷ đều không căn cứ vào bảng giá đất mà phải sử dụng cơ sở định giá thị trường để xác định nghĩa vụ tài chính. Nên việc điều chỉnh khung giá đất nhà nước cũng không ảnh hưởng nhiều đến chi phí đầu vào của các dự án bất động sản, từ đó giá thành các sản phẩm bất động sản cũng không bị ảnh hưởng nhiều.

Với sự điều chỉnh này, nhiều người có suy nghĩ rằng khung giá đất tăng kéo theo giá bất động sản nhiều nơi sẽ tăng, nhất là phân khúc đất nền. Thêm nữa, khi giá đất tăng, giải phóng mặt bằng tăng, chi phí thu hồi đất, tạo quỹ đất cho các dự án bất động sản tăng sẽ làm chi phí tăng.

Với mức tăng giá dự kiến sẽ tăng gấp đôi so với khung giá đất cũ tại TPHCM, ông Lê Hoàng Châu – Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM – nhận định, bảng giá đất tại TPHCM tăng quá cao, không phù hợp với giá thị trường trong điều kiện bình thường, sẽ tác động đẩy giá thị trường bất động sản lên cao, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người dân.

Đặc biệt, khung giá đất, bảng giá đất tác động trực tiếp đến việc thực hiện nghĩa vụ tài chính của cá nhân, hộ gia đình. Khung giá đất tăng, kéo theo bảng giá đất tăng, kéo theo nghĩa vụ tài chính của cá nhân, hộ gia đình tăng. Điều này có thể dẫn đến một bộ phận người dân không làm thủ tục cấp sổ đỏ, giao dịch nhà đất bằng giấy tay, làm tăng “thị trường ngầm”, mà hệ quả là có thể làm sụt giảm nguồn thu của nhà nước. Nhà nước vừa thất thu thuế, vừa khó quản lý, vừa dễ phát sinh tranh chấp trong xã hội.

Việc tăng giá đất quá cao, đồng nghĩa với việc người dân gần như phải đóng tiền sử dụng đất gấp đôi so với trước, dẫn đến việc người dân phải mua lại chính mảnh đất của mình với mức giá quá cao.

Tuy nhiên, việc thay đổi khung giá đất chỉ là một trong những yếu tố góp phần đẩy giá bất động sản. Và nếu giá có tăng thì thực chất do yếu tố tâm lý là chủ yếu chứ không phải do điều chỉnh giá đất.

Các đề xuất về điều chỉnh khung giá đất trong giai đoạn mới 2020 – 2024

Cập nhật biến động thị trường để điều chỉnh trong ngắn hạn

Bảng giá đất cho giai đoạn 5 năm là khá dài vì tình hình giá bất động sản thay đổi nhanh chóng. Do đó, chúng ta có thể có những giai đoạn điều chỉnh nhỏ như 6 tháng hoặc 1 năm để cập nhật biến động của thị trường.

Đồng thời, UBND các tỉnh, thành phố cần được phân quyền chủ động hơn khi ban hành bảng giá đất để bảo đảm được nguyên tắc giá đất phù hợp với giá đất phổ biến trên thị trường và phù hợp với thực tế tình hình của từng địa phương.

Quy định rõ ràng cơ chế, phương pháp xác định giá trị thị trường

Hiện nay ràng buộc của Nghị định 44/2014/NĐ-CP đối với UBND các tỉnh thành phố khi ban hành giá đất (không quá 30% so với mức giá tối đa của Khung giá đất) hạn chế tính cập nhật thị trường, làm bảng giá đất luôn có khác biệt lớn so với thực tế giao dịch trên thị trường, ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách.

Khung giá đất tăng gấp đôi cũng không ảnh hưởng gì đến việc bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư hiện nay. Bởi việc bồi thường của DN hay của nhà nước đều phải theo giá thị trường. Nhưng nếu giá đất tăng quá cao, ảnh hưởng đến việc đóng tiền sử dụng đất của người dân, thì nên có chính sách điều chỉnh giảm xuống, để không làm ảnh hưởng, xáo trộn cuộc sống của người dân. Nhưng về cơ bản khung giá đất làm sao phải tiệm cận hoặc bằng với giá thị trường để không tồn tại cơ chế hai giá như hiện nay.

Giá đất bị điều chỉnh bởi cung cầu của thị trường nên luôn thay đổi từng ngày từng giờ. Do đó về dài hạn nên thay đổi việc ban hành khung giá đất cố định cho một giai đoạn dài đến 5 năm. Thực tế đã cho thấy sự khác biệt rất lớn giữa giá đất giao dịch trên thị trường và giá đất quy định theo khung giá và bảng giá đất. Cho nên các nhà làm luật chỉ nên quy định rõ ràng cơ chế, phương pháp xác định giá trị thị trường.

Tất cả các nghĩa vụ tài chính liên quan đến đất đai đều nên quy ra cơ sở giá trị thị trường và giao việc xác định này cho các cơ quan, tổ chức độc lập, có năng lực để thực hiện. Việc xác định giá đất theo giá trị thị trường là cơ chế tối ưu để hạn chế thất thu ngân sách nhà nước, làm hài lòng, thỏa mãn tất cả các bên sử dụng đất có liên quan.

TÓM TẮT CÁC THÔNG TIN